Գյուրզան համարվում է շատ թունավոր օձ, որի խայթոցները հաճախ են ավարտվում մահվան հետքով:
Գյուրզան բնակվում է կիրճերի քարքարոտ զառիթափերում, այգիներում, քարակույտերում և աղքատ բուսականություն ունեցող այլ վայրերում: Գյուրզայի մարմինը հաստ է, երկարությունը կարող է հասնել մինչև 2 մետրի: Գլուխը խիստ եռանկյունաձև է, անկյունները՝ ուռուցիկ: Մեջքը մոխրագույն է, մեջքի երկարությամբ դասավորված են լայնակի ձգված բծեր, իսկ կողքերից՝ մանր կետեր:
Այս վայրերում նա դարանակալում է ջուր խմելու եկած թռչուններին և մանր կենդանիներին՝ մկներին, գորտերին, մողեսներին, նույնիսկ նապաստակի ձագերին:
Գյուրզան շատ է սիրում նաև խաղողի այգիները, քանի որ այնտեղի խոնավությունը և ջուրը ձգում են գորտերին, մկներին և ջրային առնետներին: Իսկ երբ սկսում է խաղողը քաղցրանալ, այնտեղ են շտապում նաև ճնճղուկները, սարյակները և այլ փոքրիկ թռչուններ, հենց այդտեղ էլ նրանց սպասում է գյուրզան:

Շահմար պարսկերեն նշանակում է «Արքա-օձ»: Պարսիկները նրան անվանում են նաև «Ել-մար»՝ «քամի-օձ», քանի որ անհետանում է շատ արագ՝ սուրալով: Սա Եվրոպայի ամենախոշոր օձն է, երկարությունը հասնում է մինչև 2,5 մետրի: Ձվադում է 7-8 խոշոր ձու՝ մինչև 5 սմ: Դարչնա-կարմրագույն է, իսկ փորը՝ դեղնակարմիր:
Շատ արագաշարժ, կռվարար և անվախ օձ է: Գլուխը բարձր պահած, սուր ֆշշոցով հարձակվում է և կծում: Բայց քանի որ թունավոր չէ, չի վնասում: Հետապնդելիս եթե թաքստոց չի գտնում, շրջվում է, ցատկում մարդու վրա և կծում: Նա գյուրզայի նման թմրած և անտարբեր չէ, այլ շատ շարժուն և անհանգիստ օձ է:

Անտառներում չի հանդիպում, այլ հանդիպում է քարքարուտներում և ավերակներում: Իր գեղեցկության, անվախության և ճկունության շնորհիվ ժողովուրդը նրան «Օձերի թագավոր» տիտղոսն է տվել, որը արտացոլվել է հին հեքիաթներում և ավանդույթներում:

Տափաստանային իժի խայթոցը մահացու չէ մարդու համար:
Հաշվի առնելով, որ թունավոր օձերը ակտիվ են երեկոյան ժամերին, ստացվում է, որ ցերեկը մենք մեծ մասամբ հանդիպում ենք ոչ թունավոր օձերի, և պետք չէ սպանել ամեն պատահած օձի
այս օձի թույնը մահացու չէ մարդու համար, սակայն ձիերի, ոչխարների և մանր կաթնասունների համար թույնը մահացու է: Տափաստանային իժի թշնամիներից է նաև մողեսակեր օձը, որը բոլոր կերերի մեջ նախընտրում է այս տեսակի օձի միսը, որին կուլ է տալիս ամբողջությամբ:

Բնակվում է քարքարոտ լանջերում, որոնք ծածկված են փոքր ծառերով և թփուտներով:
Հաստ, խոշոր օձ է, երկարությունը հասնում է մինչև 1 մետրի: Պոչը շատ կարճ է՝ 5-6 սմ: Աչքերի վրա կա մեկական խոշոր թեփուկ, որոնք հոնքի տպավորություն են թողնում:
Մեջքը մոխրագույն է, ունի մուգ գույնի զիգզագաձև շերտ, իսկ կողքերից ծածկված են մուգ կետերով: Փորի տակի հատվածը դեղնավուն է:
Իժը սնվում է մանր մկներով, թռչուններով, միջատներով, շատ է սիրում մորեխներ որսալ:
Վարում է գիշերային կյանք: Որսի է դուրս գալիս մայրամուտից հետո՝ մինչև կեսգիշեր:
Իժը ևս կենդանածին է, օգոստոսին ծնում է 4-9 ձագ, որոնք ծնված օրվանից կարող են խայթել և թունավորել մարդուն:
Շատ հազվադեպ է պատահում, որ իժի խայթոցից մարդ մահանա: Հիմնականում մահանում են երեխաները, այն էլ այն դեպքում, երբ խայթվել է դեմքի շրջանը: Չնայած այս դեպքում էլ գտնում են, որ մահվան պատճառը սխալ ցույցաբերած օգնությունն է:
Իժերին չպետք է շփոթել լորտուների կամ ոչ թունավոր օձերի հետ: Լորտուները գլխի վրա, պարանոցին մոտիկ ունեն 2 նարնջագույն կամ դեղին բծեր, իսկ իժերը՝ չունեն:

Երկար օձ է, սև խալերով: Սիրում է ապրել նաև մարդկանց տներում, ինչի պատճառով նրան անվանում են նաև Տան օձ: Ներկայումս շատ քիչ կատվաօձ է մնացել, այդ պատճառով այն գրանցված է Հայաստանի Կարմիր Գրքում:

Հիմնականում սնվում է ձկներով և գորտերով: Այսպիսի օձերից մեկի ստամոքսից հանվել է 265 նոր կուլ տված և դեռ չմարսած ձկնիկներ:
Ձկների հոտով շարժվում և գտնում է ցանկացած գետ, լճակ, որտեղ ձուկ կա: Ձվադրում է 6-20 ձու: